"Construíndo hoxe a Axenda Política da Infancia con Discapacidade ata o ano 2030"

O 3 de maio é o Día Nacional en España da Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade. Con motivo desa conmemoración o Comité Español de Persoa con Discapacidade (CERMI) fixo público este manifesto que pon o acento no dereito das nenas, nenos e adolescentes con discapacidade a raíz do mandato do novo artigo 49 da Constitución Española sobre atención específica ás necesidades destes menores de idade.

Manifesto do Movemento CERMI polo Día Nacional en España da Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade 2024

O 3 de maio foi declarado polo Goberno da Nación, mediante decisión do Consello de Ministros, e a suxestión do CERMI, Día Nacional en España da Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade do 13 de decembro de 2006, conmemorando así a data en que este tratado internacional de dereitos humanos entrou en vigor en todos os Estados parte, incluído o noso país. O propósito deste Día Nacional é xerar coñecemento e provocar toma de conciencia, en todas as instancias, operadores, axentes e grupos de interese da discapacidade como unha parte, digna e valiosa da diversidade humana.

Chegou o momento de sentar as bases para o desenvolvemento sostido e robusto do mandato do novo artigo 49 da Constitución Española sobre atención específica ás necesidades dos menores de idade (infancia e adolescencia) con discapacidade. Esta reforma constitucional abriu un novo paradigma de prevención, protección e garantía fronte á vulneración de dereitos da infancia e adolescencia con discapacidade e favorece que o conxunto dos poderes públicos, no marco das súas respectivas competencias, se sentan interpelados para lograr un obxectivo de alcance xeral como é a inclusión e defensa eficaz dos dereitos das nenas, nenos e adolescentes con discapacidade.

As nenas, nenos e adolescentes con discapacidade, como consagra o artigo 7 da Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade, forman parte inseparable da infancia, que é plural e diversa, coa que por xustiza han de relacionarse e interactuar como uns iguais máis, en contornas compartidas, accesibles, respectuosas e inclusivas, sen que sexan admisibles separacións divisivas que os aparten da vida en comunidade. Han de ter garantida a relación interpersoal con todos os nenos e nenas e adolescentes, con ou sen discapacidade.

Ademais, a Convención impón igualmente a obrigación de garantir que as nenas, nenos e adolescentes con discapacidade teñan dereito a expresar a súa opinión libremente sobre todas as cuestións que lles concirnan, tanto individual como grupalmente. Para iso, é preciso asegurar que as organizacións sociais que representan ás persoas con discapacidade e as súas familias e as entidades que defenden á infancia e adolescencia, respectivamente, efectúen consultas estreitas coas nenas, nenos e adolescentes con discapacidade a través da súa participación efectiva en tales estruturas, respectando así o seu dereito para preservar a súa identidade no seo das mesmas.

Como sinala a Convención, as nenas con discapacidade adoitan estar expostas a un risco maior, dentro e fóra do fogar, de violencia, lesións ou abuso, abandono ou trato neglixente, malos tratos ou explotación, polo que resulta esencial consideralas en todas as iniciativas, estratexias e accións para adoptar adicionalmente as medidas precisas que aseguren que poidan gozar plenamente e en igualdade de condicións que as demais nenas, de todos os dereitos humanos e liberdades fundamentais.

O dereito á saúde e a garantía dunha atención e prestacións sociosanitarias de calidade, nas que se inclúe a detección, plans de tratamento individualizados, o diagnóstico precoz e a prestación ortoprotésica, resultan cruciais para a infancia con discapacidade, que ha de gozar destes dereitos de maneira inmediata; cuns servizos integrados, sen restricións, barreiras nin dilacións.

A atención temperá e o desenvolvemento infantil deben estar orientados sempre ao logro da máxima autonomía persoal, coa participación e decisión das familias, asegurando que as súas voces sexan escoitadas e as súas necesidades atendidas, dispoñendo de apoios efectivos, incluída a asistencia apropiada ás nais e pais con discapacidade para o desempeño das súas responsabilidades como tales, accesibles e regulados como dereitos subxectivos esixibles, vinculantes, universais e gratuítos para toda a infancia con discapacidade, con trastornos ou alteracións no desenvolvemento causantes de discapacidade ou con posibilidade de presentalos, a fin de previr a súa ocultación, abandono, neglixencia e segregación.

A educación, ben social de primeira magnitude, é a base dunha comunidade aberta e decente. O Movemento CERMI reitera o seu compromiso firme e indeclinable coa educación inclusiva de calidade, xa que non é só unha cuestión de acceso, senón tamén de participación e logro; e con apoios efectivos e personalizados para este alumnado, a inclusión é o horizonte ao que hai que transitar con total determinación e colaboración da comunidade educativa, co liderado das Administracións educativas e mediante o diálogo civil co sector social da discapacidade.

É necesario dispensar apoio ás familias como promotoras do dereito á vida independente, a inclusión na comunidade e a vida familiar da infancia con discapacidade. Para iso, é preciso prever e dotar de recursos as políticas públicas de apoio ás familias con membros con discapacidade no seu seo.

As nenas, nenos e adolescentes con discapacidade han de ter garantidas relacións e contornas seguras e accesibles que fomenten a autonomía, nas que quede preservada sempre a súa integridade e benestar, protexidos contra calquera forma de violencia, malos tratos e abuso, especialmente do acoso asociado a motivos de discapacidade, resgardados tamén contra a privación dos recursos necesarios para o seu desenvolvemento cognitivo, comunicativo, lingüístico, motor e socioafectivo.

A saúde e os dereitos sexuais e reprodutivos da infancia con discapacidade deben ser debidamente respectados, e denunciados os casos de prácticas nocivas, como a esterilización. Ademais, particularmente as nenas e as adolescentes con discapacidade deben ter acceso a información e a recibir educación sobre a saúde e os dereitos sexuais e reprodutivos, apropiados para a súa idade e discapacidade.

As nenas, nenos e adolescentes con discapacidade teñen dereito a unha imaxe social positiva e respectuosa, apartada de rumbos e estereotipos, como parte dunha diversidade humana valiosa en si mesma, que xere na comunidade espirais de consideración e aprecio.

O xogo e o lecer son actividades de primeira importancia para a infancia, incluídas por suposto as nenas, nenos e adolescentes discapacidade, que han de poder gozar de contornas recreativas e deportivas sen barreiras nin exclusións, contando cos apoios necesarios para interactuar e participar nas súas comunidades, favorecendo o libre desenvolvemento e a formación da súa personalidade.

As nenas, nenos e adolescentes, nos que ademais da discapacidade concorre outra condición ou factor de exclusión (racial, étnico, migrante, protección internacional, familia monoparental, situación socioeconómica, comunicacional, lingüística, ruralidade, insularidade ou enclaves territoriais singulares) ven incrementados exponencialmente o risco ou a ameaza para os seus dereitos, polo que estas situacións de discriminación intensificada deben ser abordadas interseccionalmente, a fin de ofrecer protección reforzada.

A loita contra a pobreza infantil en familias con nenos, nenas e adolescentes con discapacidade require un enfoque integral que aborde tanto as necesidades inmediatas como as estruturais, debendo asegurar o acceso a recursos básicos e proporcionar apoio económico específico.

As estatísticas oficiais han de reflectir a variable de discapacidade, alí onde esta sexa un elemento relevante, diferenciada por sexo e franxa de idade, con particular atención á infancia e adolescencia, ofrecendo unha imaxe fiel e actualizada da súa realidade social, coa fin de proporcionar información rigorosa que permita adoptar as mellores decisións lexislativas e de políticas públicas.

As nenas, nenos e adolescentes con discapacidade deben ser escoitadas e tidas en conta e han de estar en condicións de participar plenamente, cos apoios que poidan precisar, en todos os espazos relevantes para o seu desenvolvemento persoal, incluídas as organizacións de persoas con discapacidade e as súas familias.

Hai que romper as dinámicas de exclusión e as múltiples desvantaxes que xeran que as nenas, nenos e adolescentes con discapacidade se resintan no seu proceso de inclusión. Na orixe deste grave problema están os obstáculos que a mesma sociedade crea, moitas veces como resultado do capacitismo, e por tanto o cambio só será posible na medida en que todas as instancias implicadas asuman o seu papel e celebren a diversidade enriquecedora da que son portadores as nenas e nenos con discapacidade.

A infancia con discapacidade ha de ocupar unha posición de máxima relevancia nas políticas públicas dun país que se considere avanzado socialmente e na axenda política de cambio dos movementos sociais tanto da discapacidade como da infancia, sectores que han de cooperar estreitamente desenvolvendo estratexias compartidas de mutuo reforzo.

3 de maio de 2024
CERMI
Fundación CERMI Mulleres